Nooit meer een pandemie: alles-in-één test voor alle infectieziekten

Het project Nooit meer een pandemie wordt voor 11 miljoen euro gefinancierd door het Droomfonds van de Nationale Postcode Loterij.  “Hiermee kunnen we nieuwe en bestaande ziektes vaststellen en de verspreiding en de vreselijke gevolgen voorkomen”, aldus Mustapha Gidado, directeur van het Tuberculosefonds. 

Een vaccin kan een infectieziekte helemaal verbannen, maar de ontwikkeling daarvan kost tijd en succes is niet gegarandeerd.  Voor COVID-19 ging de vaccin-ontwikkeling uitzonderlijk snel. Inmiddels zijn echter wel ruim 2 miljoen mensen aan COVID-19 overleden en de teller loopt op.

De dreiging is ook nog niet uit de lucht: de kans bestaat dat er een mutatie optreedt waardoor de huidige vaccins niet meer werken. Ook kan er weer een nieuwe infectieziekte opduiken. Voor een aantal andere belangrijke infectieziektes, zoals tuberculose (TBC) en hiv, zijn er bovendien nog geen effectieve vaccins. Een snelle diagnose, effectief ingrijpen door de overheid en de juiste behandeling zijn cruciaal om deze dreigingen in te dammen en levens te redden.

Gidado: “Om te voorkomen dat een ziekte zich ooit nog zo wijd verspreid, kan een alles-in-één test het verschil maken. Het is onze droom om ervoor te zorgen dat alle mensen, overal ter wereld toegang krijgen tot zo’n test. Dankzij de deelnemers aan de Postcode Loterij kunnen we levens redden en een pandemie in de toekomst voorkomen.”

Het draagbare apparaatje – de MinION – werkt op basis van DNA-sequencing. Het heeft het formaat van een mueslibar en is als het ware een mini-laboratorium dat zelfs in afgelegen gezondheidscentra kan worden gebruikt. Het maakt gebruik van een internationale database om ziektes te kunnen herkennen.  Nieuwe infectieziektes en nieuwe mutaties worden ook  direct ontdekt.

Op dit moment wordt deze technologie nergens op patiëntniveau gebruikt. Het Tuberculosefonds wil daar verandering in brengen. Binnen vijf jaar moet het de internationale standaard zijn om bij infectieziekten direct een precieze diagnose te stellen, inclusief eventuele resistenties  Zo kunnen vroegtijdig maatregelen worden genomen om te voorkomen dat een nieuwe ziekte uitgroeit tot een pandemie.

Naast het voorkomen van een nieuwe pandemie , is de alles-in-één test volgens het Tuberculosefonds een ware gamechanger voor het  opsporen van resistenties bij reeds bestaande infectieziektes zoals tuberculose. Dit is momenteel na COVID-19 de meest dodelijke infectieziekte, met jaarlijks 1,4 miljoen sterfgevallen. Aan antimicrobiële resistentie (AMR) sterven elk jaar 1 miljoen mensen, waarvan een kwart aan resistente TBC. Veel van deze sterfgevallen hadden voorkomen kunnen worden. TBC en veel andere ziektes zijn goed te behandelen, als tijdig de juiste diagnose wordt gesteld.

Vooral in ontwikkelingslanden ontbreekt het nu vaak aan mogelijkheden om mensen snel te testen, te behandelen en verdere besmettingen te voorkomen. Het vaststellen van resistenties duurt vaak lang en voor vrijwel elke ziekte is een aparte test nodig. Dit is tijdrovend en niet alle testen worden door artsen aangevraagd. De symptomen zijn bijvoorbeeld niet duidelijk, de testen zijn niet voorhanden of ze moeten in verschillende laboratoria worden gedaan. Mensen blijven daardoor vaak onbehandeld en besmettelijk. In het ergste geval komen mensen te overlijden.

Om ervoor te zorgen dat de alles-in-één test in ontwikkelingslanden en alle andere landen ter wereld beschikbaar komt, bouwt het Tuberculosefonds op haar jarenlange ervaring in de TBC-bestrijding. De organisatie richt zich daarin onder meer op het introduceren, implementeren en opschalen van nieuwe testmethodes en medicijnen. ‘Nooit meer een pandemie’ gaat in 2021 van start in Nederland, Tanzania, Kirgizië en Vietnam.

Dorine Manson, managing director Nationale Postcode Loterij: “Met de komst van deze test die vroegdiagnostiek laagdrempelig maakt, wordt het leven van miljoenen mensen wereldwijd verbeterd. Ziektes kunnen eerder en nauwkeuriger worden gediagnosticeerd, waardoor eerder en effectiever behandeld kan worden. De gezondheidsstandaard wordt hierdoor wereldwijd hoger. We zijn trots dat we dankzij de deelnemers van de Postcode Loterij dit baanbrekende initiatief voor een betere wereld mogelijk maken.”

Het verhaal van Abdurahim: onnodig lang ziek door de verkeerde diagnose

Abdurahim uit Kirgizië was twee jaar oud, toen hij ineens stopte met lopen en alleen nog maar kon liggen. Zijn bezorgde ouders kregen te horen dat hij waarschijnlijk reuma had. Daarna stelden andere artsen een ontwricht dijbeen vast en daarom kreeg hij een metalen brace, die hij acht maanden droeg. Zijn gezondheid werd almaar slechter en er verscheen een pijnlijke bult op zijn lichaam. Pas toen de inhoud van de bult werd geanalyseerd, bleek dat Abdurahim een zeldzame, multiresistente vorm van tuberculose had. Met de juiste diagnose gevolgd door de juiste medicijnen en behandeling, was Abdurahim na twee jaar eindelijk genezen en kon hij weer lopen en spelen.
 
Tuberculose is vaak heel moeilijk vast te stellen bij (jonge) kinderen. De alles-in-één test kan dit jarenlange leed voor andere kinderen en hun families voorkomen.